Adam Mickiewicz polskim poetą był!

Najsławniejszy cytat z polskiej literatury brzmi: "Litwo, ojczyzno moja!". Czy to nie zabawne? Niektórzy nawet twierdzą, że twórca tego zdania, czyli Adam Mickiewicz, musiał być Litwinem, czyli powinien zostać uznany za poetę litewskiego. Ten kto tak myśli, popełnia ogromny błąd! Jeśli dokładnie przeanalizuje się życiorys tego twórcy, poszpera w innych jego tekstach, pozna historię terenów, na których żył oraz zrozumie sprawny związane z językiem z tamtych czasów to dojdzie się do zaskakujących, ale niezwykle oczywistych wniosków. W tym artykule dowiesz się kim był Adam Mickiewicz, nazywany "wieszczem narodu" i dlaczego najsłynniejsze zdanie, które napisał nie zawiera w sobie słowa "Polska".

Adam Bernard Mickiewicz urodził się 24 grudnia 1798 w Zaosiu lub Nowogródku i jest uznawany za jednego z największych polskich poetów epoki romantyzmu, wchodzącego w skład Trzech Wieszczów, zaraz obok Juliusza Słowackiego i Zygmunta Krasińskiego. Za jego sprawą powstał najdziwniejszy problem literatury światowej - największy polski poeta wyznaje miłość innemu krajowi! Ale czy aby na pewno?

Miejsce jego narodzin wskazuje na dzisiejszą Białoruś, w czasach Mickiewicza był to zabór rosyjski. W czasach przed rozbiorem ten kraj nazywał się Rzeczpospolitą Obojga Narodów - obojga, ponieważ składał się z Polski i Litwy. Jednak przed rozbiorami Litwą określało się teren taki jak na przykład dzisiejszy Śląsk czy Podlasie. Wtedy nawet Ukraina nie była krajem, lecz terenem, który należał do państwa Rzeczpospolitej Obojga Narodów (stąd właśnie tak popularna w Polsce pieśń pod tytułem "Hej sokoły!", prawiąca o Ukrainie). Wtedy nikt nie kwestionował, że Litwa była po prostu częścią Polski. Tomas Venclova, litewski poeta i badacz literatury stworzył takie porównanie: Stwierdził, że w czasach Mickiewicza Litwin, a Polak to jak dzisiaj Polak, a góral. Góral jest góralem, ale także Polakiem. Tak samo wtedy Litwin był Litwinem, ale wciąż Polakiem. Co więcej, badacze twierdzą, że w czasach Rzeczpospolitej Obojga Narodów, gdzie państwem rządził polski król i w czasach Mickiewicza, gdzie nie istniał już kraj jego przodków, słów Polska i Litwa używało się naprzemiennie.

Zwróćmy teraz uwagę na kilka fragmentów z innych dzieł Mickiewicza, które także niosą ze sobą patriotyczne przesłanie, lecz tym razem z wyraźnym użyciem słowa "Polska". Najpierw jednak spójrzmy na to co w dalszej części "Pana Tadeusza" mówi o sobie sędzia Soplica w księdze „Zaścianek”:

„Jestem Polak, dla kraju rad bym coś dokazać,

Choć duszę oddać."

Zaś w siódmej księdze, Bartek Prusak tak mówi o miejscowości sąsiadującej z zaściankiem Mickiewiczów - Soplicowie:

„Ilekroć z Prus powracam, chcąc zmyć się z niemczyzny,

Wpadam do Soplicowa jak w centrum polszczyzny:

Tam się człowiek napije, nadysze Ojczyzny!”

Inny fragment:

"Polak, chociaż stąd między narodami słynny,

Że bardziej niźli życie kocha kraj rodzinny,

Gotów zawżdy rzucić go, puścić się w kraj świata,

W nędzy i poniewierce przeżyć długie lata,

Walcząc z ludźmi i z losem, póki mu śród burzy

Przyświeca ta nadzieja, że Ojczyźnie służy."

Dla tych, którzy czytają tylko pierwszą stronę książki, uważając się później za specjalistów, mam jeszcze jeden fragment z Epilogu "Pana Tadeusza":

„O Matko Polsko! Ty tak świeżo w grobie

Złożona – nie ma sił mówić o tobie!”

Teraz fragmenty z innych dzieł Mickiewicza. W III części Dziadków pisze on:

"Chrześcijaninem jestem i Polakiem.

Witam cię Krzyża i Pogoni znakiem."

Zwróćcie uwagę na to, że Pogoń to godło Litwy. Więc skoro podmiot liryczny jest Polakiem to, dlaczego ma się witać Krzyża i Pogoni znakiem? Odpowiedź jest prosta. Tak jak wcześniej wspominałem - Litwa i Polska były wtedy jednym państwem. A tu jeszcze jeden fragment:

"Jednej ojczyzny naszej, Polski, jednej matki.

Litwin, co dziś tu przybył, uciekł od Moskali;

Strach słyszeć, co tam oni z nimi wyrabiali."

Myślę, że nic więcej nie trzeba dodawać, ale żeby przekonać już wszystkich niedowiarków, zacytuję fragment listu, który Mickiewicz napisał do Joachima Lelewela:

„A tak, gdzie się obrócisz, z każdej wydasz stopy,

Żeś znad Niemna, żeś Polak, mieszkaniec Europy."

Wyraźnie podkreśla on przynależność do Polski. Tak więc wniosek jest oczywisty: nasz sławny wieszcz był równie Litwinem, co Polakiem tak  jak dzisiejszy Mazowszanin jest równie Mazowszaninem, co Polakiem. Nie był za to ani Rosjaninem, ani Białorusinem.

Niemniej najważniejszym argumentem przemawiającym za tym, że Adam Mickiewicz był stuprocentowym Polakiem, a tworząc fragment "Litwo, ojczyzno moja!" nie miał na myśli współczesnej Litwy, ale dawną Polskę, jest to, że wszystkie swoje dzieła spisał czystą polszczyzną! Przynależność do danej narodowości określało się wtedy przede wszystkim poprzez język jakim dana osoba się posługiwała. Dlatego śmiało, bezsprzecznie i bez ogródek możemy stwierdzić (parafrazując słowa Witolda Gombrowicza), że Adam Mickiewicz polskim poetą jest, był i zawsze będzie!