Jak przetrwać na pustyni?

Wybierasz się na wakacje do Egiptu? Chcesz zabawić się w szkołę przetrwania? Lubisz być przygotowany na każda możliwą sytuację? A może po prostu jesteś ciekawy jak ujść z życiem, gdy znajdziesz się samemu na gorącej pustyni wskutek katastrofy lotniczej, albo zbłądzenia podczas wycieczki? Poniżej znajdziesz krótki poradnik, który pomoże ci przetrwać w tym surowym i niebezpiecznym środowisku.

Rodzaj pustyni

Na samym początku należy zwrócić uwagę na to, iż pustynia to dość ogólna nazwa i odnosi się do wszystkich obszarów o dużej powierzchni, które pozbawione są roślinności przez rzadko występujące tam opady deszczu. Można wyróżnić kilka typów pustyń ze względu na materiał budujący:

• piaszczysta
• słona
• żwirowa
• skalista
• ilasta (ił to drobnoziarnista skała)
• lodowa (tereny pokryte lądolodem)

Pustynie zajmują około 23% powierzchni wszystkich lądów na Ziemi. W Afryce stanowią one prawie całą północną część kontynentu, zajmują ogromną powierzchnię Półwyspu Arabskiego, można je znaleźć także w Ameryce, Australii, Azji i Europie. W sferze podbiegunowej występują lodowe pustynie, czyli obszary pokryte grubą warstwą lodu. Jak widzisz jest zatem duże prawdopodobieństwo, że znajdziesz się kiedyś w takim miejscu, dlatego dobrze jest wiedzieć jak przetrwać na typowej gorącej pustyni. I pamiętaj, że przedstawione tu porady możesz wykorzystać również w wielu innych sytuacjach.

Woda

Niedobór wody stanowi jeden z największych problemów każdego zagubionego na pustyni wędrowca. Człowiek bez wody może przeżyć maksymalnie 7 dni, a podczas dużego wysiłku fizycznego, w palącym słońcu, w klimacie, gdzie temperatura w ciągu dnia może przekraczać nawet 50°C, a w nocy spaść poniżej zera, prawdopodobnie umrzesz w ciągu najbliższych 72 godzin. Dlatego właśnie:

• Nie oszczędzaj wody. Wielu ludzi racjonuje wodę i odkłada ją na czarną godzinę, a później umiera z pragnienia z butelką pełną tego życiodajnego płynu. Pij dużo i często. Przy niewielkim wysiłku będzie to co najmniej 6 litrów dziennie.
• Regularne picie wody jest kluczem do sukcesu, nawet jeśli nie czujesz pragnienia. Twój mózg musi być odpowiednio nawodniony, aby móc sprawnie funkcjonować i skutecznie ocenić sytuację.
• Pij często, systematycznie i małymi łykami.
• Najlepiej pracuj nocą lub rankiem. W dzień staraj się ograniczyć jakikolwiek wysiłek fizyczny. Słońce odbierze ci energię szybciej niż myślisz.
• Nigdy nie pij alkoholu i nie pal tytoniu.
• A nuż, przypadkowo znajdziesz źródło ze słoną wodą. Takiej wody nigdy nie pij! Jeśli to konieczne, możesz się nią nieco ochłodzić, polewając twarz.
• Jeśli twój mocz jest żółty oraz gęsty to wiedz, że potrzebujesz więcej wody.
• Picie zimnych płynów tylko zwiększa pragnienie. Najlepiej pić gorącą herbatę.
• Oddychaj przez nos i rozmawiaj najmniej jak to tylko możliwe.

Gdzie znaleźć wodę?

Możemy spróbować zrobić "kondensator słoneczny". Wystarczy folia z plastiku, butelka, kamień i ewentualnie cienka rurka lub słomka. Najpierw kopiemy dół około 1 metra, możemy tam powrzucać świeże rośliny (najlepiej pokryte jeszcze rosą), a także oddać trochę moczu. Na dnie stawiamy butelkę. Rurkę wkładamy do butelki tak, aby wystawała na zewnątrz. Całość zakrywamy folią, krawędzie przysypujemy piaskiem z dołu. Środek obciążamy niedużym kamieniem i gotowe! Przez folię będą przenikać promienie słoneczne, co spowoduje parowanie wody z ziemi. Skroplona ciecz będzie wpadać do naszego naczynia. Możemy wypić ją później z rurki, aby nie niszczyć całej konstrukcji. Wody nie będzie zbyt wiele i nie będzie ona smaczna, ale lepsze to niż nic.

• Wodę możemy otrzymać także z roślin. Wystarczy założyć plastikowy worek na gałęzi drzewa i zawiązać sznurkiem. Życiodajny płyn skropli się po jego wewnętrznej stronie.
• Pamiętaj, że tam, gdzie komary, muchy i ślady zwierząt - tam jest też woda.
• Studnie znajdziesz blisko szlaków i karawan. Zazwyczaj są ukryte w cieniu.
• Czasami udaje się znaleźć oazę, czyli miejsce gdzie wody pustynne wypływają na powierzchnię. Tam nierzadko można spotkać tubylców, którzy prawdopodobnie będą w stanie ci pomóc.
• Zwróć uwagę na stare koryta rzek, zieloną roślinność i zagłębienia u podnóża klifów.
• Wykop jednometrowy dół w miejscu, gdzie jest stały cień. Może znajdziesz tam podziemne źródło wody.
• Złóż kamienie w stos, żeby zebrać rosę.
• Wodę można uzupełnić także, pożywiając się szarańczą, mrówkami, jaszczurkami i roślinami, ale musisz mieć pewność, co do tego czy na pewno są jadalne. Nie jest to jednak gra warta świeczki. Poszukując jedzenia stracisz więcej sił niż mógłbyś zyskać podczas kolacji.
• Z kaktusa możesz wycisnąć sok. Jeżeli wiesz jak wygląda palma daktylowa, albo baobab to śmiało możesz żuć ich korę.
• Swój mocz pij w ostateczności, ale tylko od razu po wydaleniu go, nie później.
• Pragnienie możesz zaspokoić także ssąc mały płaski kamień. Pobudzi to twoje ślinianki do pracy.
• Pamiętaj jednak, że niepewnej wody zawsze lepiej nie pić. Możesz doprowadzić się do zatrucia pokarmowego, które odbierze ci jeszcze więcej płynów i zbliży do śmierci.

Ubranie

Mogłoby się wydawać, że w tak gorącym klimacie jakim jest pustynia najlepiej ubrać coś letniego, jak na przykład krótki rękaw i krótkie spodenki. Cytując sławnego youtubera "Nic bardziej mylnego". Słońce szybko spali odsłonięte części skóry, przez co może dojść nawet do poparzeń. Jak w takim razie najlepiej się ubrać, żebyś czuł się bezpiecznie i wygodnie?

• Pamiętaj: nigdy nie ściągaj ubrania na pustyni! Nawet jeżeli czujesz, że przyniesie ci  to ochłodę.
• Przede wszystkim długie spodnie i bluzka z długim rękawem - w ten sposób jesteśmy chronieni przed oparzeniami, a co za tym idzie - tracimy mniej wody.
• Mimo wszystko ubranie powinno być dość przewiewne, żebyśmy się nie usmażyli w środku. Strój musi być lekki, aby wiatr chłodził jak najmocniej, ale także powinniśmy zakrywać jak najwięcej, aby uniknąć niebezpiecznych promieni UV.
• Na zimne noce przydałaby się dodatkowa warstwa ubrań. Najlepiej gruba kurtka, czapka na uszy i koc termiczny.
• Lepiej nie siadaj bezpośrednio na ziemi. Piasek może mieć znacznie większą temperaturę niż powietrze.
• Nie używaj kremu do opalania, bo tylko bardziej się spocisz. Załóż odpowiedni ubiór.
• Nie kładź się bezpośrednio na ziemi. Sprawdź czy w wybranym przez ciebie miejscu nie ma skorpionów, węży, solfug i innych niebezpiecznych zwierząt. Przed ubraniem odzieży i schowaniem czegokolwiek do plecaka pamiętaj, aby wszystko bardzo starannie wytrzepać.
• Buty powinny być z twardą podeszwą i sięgać aż po kostkę, aby zapobiegać wpadaniu piasku do środka, a także chronić przed ewentualnymi atakami węży. Nigdy nie chodź boso jak Cejrowski!
• Dobrze jest także chronić całą twarz, osłaniając usta, nos i policzki. Przydatne okażą się także okulary przeciwsłoneczne.
• Najważniejszym elementem jest oczywiście kapelusz, najlepiej z szerokim rondem. Jeśli takiego nie posiadamy powinniśmy chronić głowę wszelkimi możliwymi sposobami, aby nie dostać udaru słonecznego. Jeśli nie posiadamy kapelusza, ani żadnej osłony na twarz to możemy zrobić tego typu maskę ze zwykłej koszulki:

Cień i schronienie

Nigdy nie powinniśmy przebywać zbyt długo na słońcu, dlatego bardzo ważne jest, aby znaleźć cień i odpowiednie schronienie. Odszukując bezpieczne miejsce będziemy mogli zregenerować siły, przemyśleć dalszy plan działania oraz ochronić się przed wieloma niebezpieczeństwami.

• Podróżuj nocą z zapaloną latarką i w grubych butach. Choć zwiększa to ryzyko zgubienia się to przynajmniej zużyjesz mniej zasobów, twój marsz będzie efektywniejszy, a słońce nie będzie sprawiać ci żadnych problemów. Módl się o bezchmurne niebo. Gwiazdy ułatwią ci nawigację.
• Suma opadów mniejsza niż 100-150 mm rocznie powoduje, że na danym obszarze nie występuje żadna roślinność. Co trzy, albo cztery lata na pustynie zwala się ogromna fala potoków, która jest tak burzliwa, że wypełnia doliny i kaniony, tworząc tam rwące rzeki pełne silnych wodospadów. Pamiętaj, żeby nigdy nie biwakować w takich miejscach! Woda zbierze się szybciej niż myślisz, a ty nie zdołasz się wydostać i utoniesz.
• Nigdy nie rozbijaj obozu w nisko położonych miejscach, bo nawet deszcz oddalony o kilka kilometrów może przynieść niespodziewaną falę wody z wartkiego potoku.
• Wykop niewielki dół na około 0,5 metra, gdyż niżej piasek jest chłodniejszy. Wtedy możesz rozbić obóz.
• Unikaj gołych skał i roślinności - zazwyczaj w tym miejscu znajdują się zwierzęta. Tereny piaszczyste są lepszą opcją.
• W gorące dni unikaj wysiłku całkowicie i odpocznij! Najlepiej schronić się pod namiotem pokrytym z zewnątrz folią odblaskową.
• Możesz spróbować zbudować prosty szałas, jeżeli w pobliżu są liście i krzewy, albo rozwiesić folię, ewentualnie koc, tworząc ochronę przed słońcem. Wykorzystaj skały, aby zrobić z płachty prowizoryczny namiot. Zerknij na te obrazki:

Nawigacja

Na pustyni łatwo się zgubić, w końcu każde miejsce wygląda tak samo. Wydmy, wydmy, piasek i... wydmy. Łatwiej podróżować przez pustynię górzystą, gdzie łatwo znaleźć punkty orientacyjne. Jeżeli się zgubisz, najważniejsze to określić miejsce swojego położenia zanim ruszysz dalej. Może okazać się, że znajdujesz się na skraju pustyni niedaleko wioski, a przez nieznajomość nawigacji pójdziesz szukać pomocy w sam środek pustkowia.

• Wróć po własnych śladach. Lepiej się cofnąć niż podążać w nieznane. Szukanie na chybił trafił sprawi ci tylko jeszcze więcej problemów.
• Znajdziesz udeptaną drogę - idź nią.
• Jeśli masz zegarek ze wskazówkami i tarczą dwunastogodzinną to skieruj wskazówkę godzinową na słońce i podziel kąt miedzy wskazówką godzinową, a 12:00 na pół - tam właśnie znajduje się południe. Nie zapomnij, że zegarek musi być ustawiony zgodnie z miejscowym czasem.
• Podążaj śladami podróżników. Wkrótce dotrzesz do jakiegoś źródła wody, a tam często można spotkać ludzi. Niektórzy nomadowie są niebezpieczni, dlatego zachowaj ostrożność przy pierwszym kontakcie.
• Mrowiska zakładane są od południowej strony pnia.
• W nocy możemy określić kierunek dzięki Gwieździe Polarnej. Wskazuje ona północ. Znajdziesz ją na końcu Małego Wozu, przy jego "uchwycie".
• Twój cień wyznacza konkretne godziny: 6:00 - zachód, 18:00 - wschód, 12:00 - północ.
• Żeby było jasne: mech porasta drzewa i kamienie od północy, a gałęzie drzew są silniej rozwinięte od strony południowej.

Zagrożenia

Na pustyni można natrafić na wiele niebezpieczeństw. Węże, skorpiony, ulewne deszcze, temperatura, burze piaskowe, ale najniebezpieczniejsze jest słońce, bo przez nie może dojść nawet do udaru. Jest kilka sposobów, które pomogą ci uniknąć zagrożeń i w razie konfrontacji wyjść z nich obronną ręką.

• Czujesz zawroty głowy i mocny ból, wymiotujesz, nie potrafisz wyraźnie mówić, nie pocisz się, drętwieją ci kończyny, chodzisz jak pijany? To prawdopodobnie udar. Musisz się schłodzić, najlepiej zimną wodą. Uzupełnij płyny, znajdź cień i wachluj się. Najważniejsze jednak to znalezienie fachowej opieki, inaczej możesz tego nie przeżyć.
• Burza piaskowa może być nawet półtorakilometrową ścianą pyłu. Zwiastunem tego zjawiska jest nieprzenikniona cisza oraz charakterystyczna duchota. W tym momencie musisz znaleźć miejsce, które osłoni cię przed wiatrem, najlepiej w cieniu. Zasłoń usta i nos jakąś tkaniną, owiń się szczelnie tak, aby piasek nie podrażnił ci skóry.
• Jeśli zostaniesz ugryziony przez węża - nigdy nie wysysaj jadu jak na filmach! Staraj się nie poruszać zbytnio miejscem, gdzie jest rana, trzymaj okaleczoną kończynę nisko (poniżej serca) oraz stosuj zimne okłady. Nie panikuj, bo to tylko pogorszy sprawę (zakażona krew szybciej dotrze do serca) i znajdź najbliższy szpital. Innego sposobu nie ma, jeżeli nie masz przy sobie surowicy.
• Znajdując się w obozie, dla ochrony przed pająkami i skorpionami możesz wykopać płaski rów i posypać go popiołem z ogniska.
• Niczego nie podnoś gołą ręką i nie kop butem. Najlepiej użyć kija.
• Nie wkładaj rąk do zagłębień skał, w krzaki itp. bez wcześniejszego dokładnego sprawdzenia.
• Po zmroku świeć latarką. Większość zwierząt na pustyni żeruje nocą i unika światła.
• Jeżeli spotkasz jakieś niebezpieczne stworzenie, nie wykonuj gwałtownych ruchów tylko powoli się wycofaj.
• Nigdy nie załatwiaj swoich potrzeb fizjologicznych blisko obozu. To przyciągnie zwierzęta szukające soli. Kał zakop lub schowaj do foliowego worka. Mocz przysyp piaskiem.

Przetrwanie w 5 krokach

• SPOKÓJ - nie panikuj, stracisz tylko energię, wodę i będziesz niedokładnie analizował sytuację. Pomyśl o swojej sytuacji jak o wyzwaniu, z którym zawsze chciałeś się zmierzyć.
• SCHRONIENIE - najlepsze będzie w cieniu i z dala od niebezpiecznych zwierząt.
• WODA - nie oszczędzaj wody, pij tyle ile potrzebujesz. Nie trać sił na poszukiwania, jeśli nie jest to bezwzględnie konieczne.
• POŻYWIENIE - nie poluj na jadowite zwierzęta. Owady i jaszczurki nie są smaczne, ale ich mięso może dodać ci sił.
• OGIEŃ - w nocy na pustyni jest bardzo zimno. Nie zapomnij o rozpaleniu ogniska. Chroni cię ono przed zwierzętami, daje ciepło, nadzieję na przetrwanie, a także jest dobrym sygnalizatorem dla innych podróżujących, którzy mogą cię odnaleźć w mrokach nocy i zaoferować pomoc.

Pamiętaj, żeby nigdy nie wybierać się na pustynię samemu. Weź GPS, naładowany telefon, poinformuj zaufane osoby o trasie, którą będziesz szedł oraz podaj datę planowanego powrotu. Weź gwizdek, żeby w razie potrzeby zawiadomić pomoc. Jeśli nie zapomnisz o powyższych zasadach, da ci to większą szansę na szybkie odnalezienie. Nigdy nie trać nadziei! Walcz o przetrwanie! Nie poddawaj się! Powodzenia!